Op veel vakbeurzen en bouwevenementen hoor ik dan ook geregeld, “Had ik toen maar geweten wat ik nu weet.” Meestal gaat het dan niet om de technische installatie die in de conferentieruimte is geplaatst, maar om het basisontwerp van het gebouw en om het effect ervan op de kwaliteit van audio- en videoconferenties.

Een ander voordeel is dat er minder omgevingsgeluid wordt opgepikt uit de ruimte zelf, door het systeem uitsluitend te focussen daar waar gesproken wordt – en niet op oninteressante gebieden. Dat verbetert de verhouding tussen het volume van het directe en het indirecte geluid, wat de spraakverstaanbaarheid verhoogt. Als extra bonus hoeven er geen gaten meer geboord te worden in de tafel en/of in de vloer, voor kabels.

De vorm en grootte van de ruimte, de akoestische eigenschappen en de aanwezigheid van luchtbehandelingsinstallaties (verwarming, ventilatoren, airconditioning) hebben elk een grote invloed op de geluidskwaliteit die een conferentiesysteem levert. Raadpleeg bij het ontwerpen van een conferentieruimte bij voorkeur de nodige deskundigen, zoals een installateur, een akoestisch ingenieur en een expert in audiovisuele systemen. Vaak wordt installateurs echter gevraagd om een conferentiesysteem te ontwerpen voor ruimten waar in de ontwerpfase geen andere deskundigen bij betrokken zijn geweest. Ten behoeve van dergelijke ruimten die uitsluitend door een architect of project­ontwikkelaar worden ontworpen, willen we de volgende richtlijnen en productideeën aanbieden die de ergste blunders helpen voorkomen.

Eén van de lastigste uitdagingen is: hoge niveaus aan omgevingsgeluid in de ruimte, die worden veroorzaakt door slecht ontworpen luchtbehandelingsinstallaties. Achtergrond­ruiscurves zijn een gangbare manier om in lege gebouwen en ruimten het niveau aan achtergrondgeluid te bepalen en grafisch weer te geven. Het nut van zo'n curve is dat hij met één enkele waarde het volledige geluidsspectrum representeert.

Er bestaan verschillende ruismeetmethodes om het niveau aan omgevingsgeluid in een ruimte mee te bepalen, waaronder de curvemethoden voor Noise Criteria (NC), Noise Criteria Balanced (NCB), Room Criteria (RC), Preferred Noise Criteria (PNC) en Noise Rating (NR). In dit stuk focussen we ons op de NC-waarde (Noise Criteria).

De vorm en de afmetingen van de te ontwerpen ruimte zijn afhankelijk van de functie van de ruimte en van het aantal gebruikers. Bekleed waar mogelijk de wanden met geluiddempende materialen. Vandaag de dag is er een veelheid aan akoestische interieurmaterialen beschikbaar die een effectieve geluiddemping leveren zonder de esthetische uitstraling van de ruimte geweld aan te doen.

Tegenwoordig bevatten ontwerpen steeds meer glazen tussen- en scheidings wanden. Deze trend doet ruimten holler klinken en laat minder oppervlak beschikbaar om geluid demping op aan te brengen. Overweeg dus om op elk beschikbaar oppervlak geluiddempende materialen aan te brengen. Ook geluidsabsorberende systeemplafonds en vloerbedekking leveren een gunstige bijdrage aan de demping.

Een andere belangrijke factor is de wandconstructie van de conferentieruimte in combinatie met de functies van de omliggende ruimten. Wanneer de conferentieruimte zich naast een technische ruimte bevindt, vereist de wand een hogere geluidsreductie-index (R-waarde) dan wanneer er een opslagruimte naast zit. Houd ook rekening met de akoestische isolatiewaarden van de deuren en ramen in de ruimte. De R-waarden hiervan moeten die van de wanden ten minste evenaren om het gewenste Noise Criteria-niveau (NC) te realiseren.

Soms komt ongewenst geluid van buiten het gebouw in de vorm van mechanisch geluid, sirenes, verkeerslawaai, enzovoort. Houd rekening met dergelijke bronnen van ongewenst geluid (doorgegeven via buitenmuren/ramen) bij het kiezen van de plaats van een zo stil mogelijke conferentieruimte in het gebouw.

Wanneer met één of meer van deze overwegingen geen rekening is gehouden tijdens het ontwerp of de bouw, bieden recente ontwikkelingen in conferentie- en netwerktechnologie gelukkig voldoende mogelijkheden om de effecten van een sub optimaal conferentieruimte-ontwerp te verzachten.

Zo zijn bestuurbare richtmicrofoonarrays zoals de Shure MXA910 plafondarray en de MXA310 tafelarray in staat om het geluid van lawaaiige luchtbehandelingsinstallaties te negeren. Het sturen van de richtingskarakteristiek kan een aanzienlijke verbetering opleveren in ruimten waar weinig of geen bouwkundige ingrepen mogelijk zijn.

Netwerkconferentiesystemen, automatische mixers en draadloze Dante-systemen werken steeds beter samen. Daardoor zijn er veel minder c.q. minder ingewikkelde kabels nodig, en soms zelfs helemaal geen kabels. Dat vereenvoudigt de kabelinfrastructuur, en hoeven er dus veel minder kabeldoorvoeren te worden geboord in het interieur en in de wanden. Deze ontwikkeling verbetert niet alleen de akoestische prestaties, het verlaagt ook de bouwkundige installatiekosten voor het plaatsen van dergelijke systemen.

Een juist gebruik van geavanceerde audiotechnologie kan soelaas bieden voor de eerder genoemde bouwkundige en structurele gebreken. Het is uiteraard beter om dergelijke ruimten al in de ontwerpfase en tijdens de bouw akoestisch te optimaliseren, zodat de beschikbare technologische capaciteiten van het conferentiesysteem niet gebruikt hoeven te worden om vermijdbare bouwfouten te compenseren.

Patty Gaus is akoestisch ontwerper en als consultant gespecialiseerd in het voorkomen van geluidsoverlast, en is bovendien de directeur van Gaus & Associates Sound Control Solutions in het Amerikaanse St.Louis, die vaak meemaakt dat bij slecht werkende conferentiesystemen de beschuldigende vinger wordt gewezen naar de gebruikte apparatuur en/of naar de installateur. Helaas blijken veelal het ontwerp van de ruimte en de interieurinrichting de echte boosdoeners te zijn. Tijdens het ontwerpen van een ruimte houdt men doorgaans weinig rekening met hoe hij zal gaan klinken, en komt de ruimtelijke vormgeving op de eerste plaats.

Gaus merkt bovendien dat audiovisuele systemen vrijwel nooit goed functioneren als er te weinig absorberende materialen in de ruimte aanwezig zijn. Hoewel zachte vloerbedekking, gestoffeerd meubilair, systeemplafonds en gordijnen allemaal helpen om conferentiesystemen beter te laten functioneren, zijn aanvullende geluiddempende maatregelen vaak onmisbaar om conferentiesystemen optimaal te laten functioneren. Het mooiste is om hier tijdens het ontwerpen en het bouwen al rekening mee te houden – maar die luxe heeft men niet altijd.

Is de ruwbouw eenmaal gerealiseerd, dan is het vrijwel ondoenlijk (financieel en logistiek) om nog iets te veranderen aan de akoestische basiseigenschappen van een ruimte. Bij het ontwerpen van conferentieruimtes is het altijd verstandig om een installateur, een akoestisch ingenieur en een expert in audiovisuele systemen te raadplegen, maar de bovenstaande informatie zal u zeker helpen om de belangrijkste valkuilen te vermijden bij het ontwerpen van uw volgende conferentieruimte.